آشنایی با مراحل تکمیل فرش ماشینی یا پرداخت

پرداخت در قالی های دستباف با پرداخت فرش ماشینی متفاوت است. در قالی های دستباف، با قیچی های مخصوص، تیغ های دستی و یا حتی ماشین تراش های برقی این مرحله توسط متخصصین قالی دستباف صورت می گیرد. پرزها و الیاف بلند، از روی سطح فرش جدا می شوند. پرداخت در فرش ماشینی در واقع همان مراحل تکمیل فرش ماشینی است.

مراحل تکمیل فرش ماشینی کدام است؟

آشنایی با مراحل تکمیل فرش ماشینی یا پرداخت که متفاوت تر و پیچیده تر از پرداخت قالی های دستباف است، از موضوع این مبحث می باشد و در این مقاله بیان می شود که در مرحله تکمیل فرش های ماشینی یا مراحل نهایی فرش، چه فرآیندهایی رخ می دهد تا قالی ماشینی، بسته بندی می شود. مرحله پرداخت یا تکمیل فرش ماشینی، شامل چندین مرحله اعم از آهار یا چسب پشت فرش، شیرینگ یا پرداخت فرش، برش فرش به قطعات کوچکتر، لبه دوزی، زیگزاگ، بافت ریشه، کنترل کیفیت فرش و بسته بندی می باشد.

در این مرحله تمامی پرزهای اضافی سطح قالی باید گرفته شود، در حقیقت این مرحله است که زیبایی فرش ماشینی را چندین برابر می کند. در واقع، کوچکترین بی دقتی می تواند آسیب بسیار جددی به زیبایی فرش و بافت دهد و بدین صورت زحمات تولید از بین رود. در واقع بعد از بافت فرش های ماشینی و بعد از رفوگری که عیوب فرش گرفته شد، محصول بافته شده وارد مرحله تکمیل نهایی فرش می شود که در این مرحله بافته، از سطحی صاف، انعطاف پذیری، رخ مناسب، لطافت بالا و استحکام زیاد برخوردار می شود.

فرش‌های ماشینی در مراحل تکمیل باید استحکام، انعطاف پذیری، سطحی صاف، زیر دستی نرم و رخ مناسبی پیدا کنند.
مراحل تکمیل فرش به صورت زیر است که به ترتیب انجام می شود:

آهار یا چسب پشت فرش در مرحله تکمیل فرش

یکی از مراحل مهم در تکمیل است و اگر به اصولی و استاندارد اجرا شود، در بالا بردن طول عمر فرش، تاثیر بسزایی دارد.
این مرحله که همان چسب زنی پشت فرش است برای استحکام ریشه های U شکل که دور نخ تار قرار می گیرد و در واقع این ریشه ها، گره نیست بلکه به صورت نیم دایره دور نخ تار تاب می خورد زده می شود.

چرا آهار در فرش های دستباف وجود ندارد؟ چون گره های دستباف به دور نخ چله، تابیده و گره می خوردند و بدین صورت جدا نمی شوند. ولی در بافته های ماشینی، نخ خاب U شکل دور نخ تار، با آهار زنی فرش است که استحکام می یابد.
در این مرحله، لایه ای بسیار نازک یا رزین در پشت بافته قرار می گیرد که علاوه بر آن که نخ خاب U شکل دور نخ تار را محکم نگه می دارد و به بافت فرش استحکام می بخشد، بلکه نقش یک ترمز فرش را ایفا می کند و مانع سر خوردن فرش روی سرامیک می شود. آهار استاندارد از شل شدن فرش و چروک شدن آن به مرور زمان جلوگیری می کند.

در این مرحله، دو تشک است که در این تشک ها، محلول آهاری وجود دارد. درون هر یک از آنها، غلطکی است که این غطلک ها، بر خلاف حرکت فرش می چرخند. بافته های ماشینی باید از روی این غلتک ها عبور کنند تا پشت بافته، آغشته به محلول آهار شود و مقدار اضافی آن با تیغ از زیر فرش گرفته می شود. این مرحله می تواند یک بار یا دوبار انجام شود. در برخی از کارخانه های تولیدی بزرگ از جمله گروه تولیدی ساویز بافت، قبل از مرحله آهار برای جذب بهتر و یکنواخت تر آهار توسط پشت فرش، بخار زنی روی فرش ایجاد می شود. غلتک ها باید به آرامی حرکن کنند تا آهار بیشتری به فرش داده شود. سرعت بالای آن سبب جذب آهار کمتر به پشت آن می شود.

بعد از اتمام این فرآیند، خشک کردن آهار انجام می شود. بافته به اتاقک گرم یا خشک کن برده می شود و هوای گرم این اتاقک به پشت فرش که آهار زده شده است، زده می شود.

شیرینگ یا پرداخت سطح فرش (shearing)

بعد از گذشت از مرحله آهار و خشک شدن کامل فرش ماشینی، فرآیند تراش یا شیرینگ صورت می گیرد. تراش در انتهای ماشین آهار قرار دارد و توسط این تراش، پرداختی بسیار دقیق و جزیی صورت می گیرد بدون در نظر گرفتن اینکه آیا سطح فرش صاف است یا ناصاف. مکنده هایی که در این قسمت وجود دارند باعث بریده شدن الیاف از روی سطح قالی می شوند و در این قسمت است که زیبایی فرش ماشینی بالاتر می رود و سطح قالی، مخملی شکل و یکنواخت می شود.
در واقع در این مرحله، تراش سطح قالی و صاف کردن آن رخ می دهد به وسیله تیغه های ثابت و تیغه های سیلندر اسپیرال.

زیگزاگ فرش ماشینی در مرحله پرداخت فرش

برای اینکه نخ های چله کناره فرش های ماشینی و به دنبال آن نخ خاب از لایه زمینه بیرون کشیده نشوند، کناره های طولی فرش باید عملیات دوخت روی آن ها انجام گیرد که به آن ها طره پیچ کردن کناره فرش نیز می گویند که برای این کار تز دستگاه زیگزاگ که شبیه چرخ خیاطی است کمک گرفته می شودو این دستگاه روی لبه میز فرش قرار دارد. در این مرحله دو نخ تهیه می شود که یکی از آن ها نخ زیگزاگ است که جنس آن همانند نخ خاب زمینه بافته است و رنگ و مشخصات آن با حاشیه های خارجی یکی است. این نخ بر روی لبه لایه زمینه یا برزنت به صورت حرکات زیگزاگی دوخته می شود. آن یکی نخ دیگری، نخ دوخت است که این نخ به زیگزاگ کناره، استحکام می بخشد.

نوار چرم کناره فرش ماشینی در مرحله نهایی فرش

این نوار دوزی چرمی در برخی از فرش های ماشینی در زیر کناره فرش برای جلوگیری از سر خوردن روی سرامیک است البته این کار مزیت دیگری نیز دارد و آن جلوگیری از آسیب دیدن کناره های فرش که این عمل در تولیدات جدید کمتر انجام می شود. نوع این چرم ها مصنوعی است با عرض 3 تا 4 سانتی متر و رنگ آن ها قهوه ای روشن یا سیر است.
در بافته هایی که قرار است چرم دوزی شود این عملیات با عملیات مرحله قبل یعنی زیگزاگ صورت می گیرد.

ریشه زنی فرش های ماشینی و مراحل بعد از آن

ریشه زنی فرش های ماشینی بعد از انجام علملیات گفته شده است و ریشه های آماده به انتهای فرش با دستگاه ریشه زنی زده می شود. انجام ریشه زنی دو مزیت دارد یکی زیبایی فرش را بیشتر کرده و دیگری اینکه نخ های خاب کناره های عرضی به وسیله ریشه زنی مستحکم می شوند. همانطور که کناره های طولی با زیگزاگ مستحکم شدند.

مراحل کنترل کیفیت فرش تکمیل شده

پس از عملیات تکمیل فرش ماشینی، مرحله کنترل کیفیت فرش تکمیل شده لازم و ضروری است. در این مرحله، عیوب فرش که در مرحله رفوگری از بین نرفته بود، نمایان می شوند و همچنین در مرحله تکمیل فرش، عیوب روی بافته به وجود آمده باشند ظاهر می شوند. در این مرحله روی بافته و پشت آن توسط متخصصین دیده می شود. ابعاد فرش اعم از اندازه گیری طول و عرض و گونیا بودن گوشه ها به طور دقیق انجام می شود. بررسی کیفیت ریشه، زیگزاگ، شیرینگ و پرداخت و آهار کاملا انجام می شود و فرش هایی که هیچ نوع عیب و نقصی ندارند به عنوان فرش های درجه یک شناخته می شوند.