آشنایی با فرش طرح بلوچ

بلوچ به عنوان یکی از اقوام چادر نشین ایرانی شناخته می شوند که در نقاط مختلف سیستان بلوچستان، خراسان و گنبد کاووس در حال کوچ بوده و شغل اصلی آن ها دام پروری و قالی بافی است. ما در این مقاله قصد داریم در رابطه با قالی های بلوچی به عنوان دستبافته های این طوایف چادر نشین به بحث بپردازیم. اقوام بلوچ جهت مبادلات مرزی خود به امر قالبیافی مشغول شده اند. در ادامه مطلب می توانید بیش تر و کامل تر آشنایی با فرش طرح بلوچ پیدا کنید.

تاریخچه بافت فرش بلوچ

قوم بلوچ شامل طوایف مختلف به نام بهلوری، سالارخانی و رحیم خانی ساکن در شهرهای درگز، سرخس، تایباد و حتی مشهد مشغول به قالیبافی به صورت حرفه ای در طرح های بلوچ به دو شیوه بدون گره و گره دار هستند. انواع فرش بلوچی دستباف بدون گره به صورت گلیم و ورنی و گره دار نیز برای مصارف شخصی روانه بازار مشهد می شود. ساختار فرش بلوچستانی از جمله تار و پود و پرز با پشم و شیرازه های قالی اصیل بلوچ نیز به وسیله موی بز قهوه ای تیره یا مشکی بافته می شد که امروزه دیگر این روش کاربردی ندارد و گره های فارسی از نشانه های این دستبافته ها می باشد که گره های ترکی در این نوع بافته ها کمتر دیده می شود. هم چنین از شیوه تک پوده با پود نازک صورت می پذیرد که ابتدا و انتهای آن از گلیم بافی طویلی برخوردار است.

نقش و طرح های فرش بلوچ

فرش های بلوچی از سبک های هندسی و نقوش ذهنی آن ها بسیار برگرفته از طرح های ترکمن، ایلات افشاری و قفقاز افغانی می باشد که از حس و حال محلی و قومی برخوردار است و به صورت کلی از طرح هایی که در قالب فرش بلوچ در تاریخچه این محصول مشاهده می شود، می توان از نقوشی از جمله درختی، طاووسی، کلاه دراز، سه خشتی، گاو و برج، سنگ چولی، گل شفتالو، فتح الله خانی، یعقوب خانی، ممد خانی، علی اکبر خانی، گوزنی، چشمه گل، دختر قاضی، کله قندی، گل بادامی، برگ تاکی، گل اشرفی، گل ستاره، تیمنگ، چهار مرغ، عبدالسرخ کاشمر، پر جلکی و کشمیری نام برد. نقوش آخوندی نیز یکی از طرح های مورد علاقه بافندگان این قوم از ناحیه سرخس است. انواع طرح محرابی، بته ای، هراتی، میناخانی در سبک هندسی بافته می شوند و طرح مشهد بلوچی از نقوش معروف فرش بلوچ است.

طراحی های محرابی از نقوش درختی خدنگ و استوار مملو از برگهای سه پره و پنج پره و طرح های مینا خانی هندسی نیز متشکل از یک طاری از گل های سرخ کوچک، ختمی و سفید شبیه به نرگس روی یک زمینه آبی تیره و حاشیه قالی شامل طرازهایی از گل و گیاه موجود در زمینه می باشد. طرح های مشهد بلوچی نیز از زمینه مشبک و خشتی تشکیل شده که هر خشت آن از نقوش الماس مانندی برخوردار است. علاوه بر آن قالی های نمازی نیز از یک درخت زندگی بسیار بلند که شاخه های ساده با برگ های دندانه دار به دو رنگ آبی و قرمز وجود دارند که در بالای قوس دو عدد مستطیل متشکل از نقوش گیاهی هندسی و منظم و گاها شکل کف دست معروف به پنجه اکبر جای نقوش گیاهی را جهت گذاشتن کف دو دست نمازگزار هنگام سجده در نظر گرفته شده است.

طرح های برگرفته از ایل افشاری شامل نقوش مرغی و طاووسی است که به صورت کلی طرح آن از چهار طاووس قرمز و سبز در زمینه سرمه ای فرش ترنج کوچک الماس شکلی برخوردار است و گاها این روند چهار طاووسی در زمینه فرش ممکن است چندیدن بار تکرار شود. برخی از این طرح ها نیز از لچک های به هم پیوسته با نقوش پرندگان همراه با گلدان های گل و حاشیه هایی از اشکال هندسی بافته شده اند که از زیباترین طرح و نقش فرش بلوچ محسوب می شود.

انواع رنگ های فرش بلوچ

قالی های بلوچی از رنگ های طبیعی به خصوص تیره مانند سیاه، لاکی سیر، قهوه ای، شتری، سماقی، بژ و سرمه ای برخوردار است که به کارگیری از رنگ های تیره سبب شده گاها از آن به عنوان سیاه کار نیز در بازار نام برده شود. تعداد رنگ بندی که در تولید این نوع فرش سنتی به کار گرفته می شود حدود 4 تا 5 رنگ می باشد که عمدتا روش تشخیص اصل و قدیمی بودن طرح های بلوچی رنگ بندی آن است. استفاده از رنگ های روشنی مانند استخوانی و شیری در بطن فرش بلوچ اناری، روناسی یا لاکی بسیار کم است و از رنگ سرمه ای و آبی تیره در نقش بندی این محصول بیش تر استفاده می شود. اما اصولا بافندگان بلوچ افغان از رنگ قهوه ای و یا شتری در قالی های محرابی استفاده می نمایند.

از دیگر انواع رنگ های فرش بلوچ نیز می توان به سبز روشن، طلایی، سبز آبی، بنفش، زیتونی تیره، قرمز نارنجی، زرد سبز، نخودی و سرخابی اشاره داشت. فرش بلوچ روناسی از طیف رنگی بین لاکی و زرشکی است که علاقمندان خاص خود را دارد. علاوه بر آن گلیم بافی های دو سر ابتدا و انتهای قالی نیز از پودهای رنگی به شکل برجسته و تزئینی برخوردار است.

ویژگی های فنی فرش بلوچ

از خصوصیات بارز فرش بلوچ می توان به تک پود بودن آن اشاره داشت که از پودی نازک و نوع گره فارسی 1600 و اغلب 3000 گره در دسیمتر مربع برخوردار است. به کارگیری از موی بز در دستبافته های قدیمی که اخیرا جای خود را به پشم و پنبه داده، روال تولید این محصول از ابتدا تا به امروز در دارهای افقی شکل بوده است. ابعادی که برای تولید فرش بلوچی منظور می شود متشکل از سایزهای کوچک و متوسط است. ابعاد و نوع الیاف بافت وزنی سبک را برای این نوع هنر دستبافت مرزی معروف و مورد استقبال اروپاییان فراهم آورده است. علاوه بر آن وجود عناصر طبیعت گرایانه از تمدن ها در متن و حاشیه به سبک هندسی و منظم مثل شش ضلعی، لوزی، هشت ضلعی، قلاب و رنگ بندی تیره مانند بلوطی، قرمز و آبی تیره را نیز می توان از دیگر مشخصات مهم آن دانست.

تولید فرش بلوچی ماشینی

با استقبال از قالی های بلوچ، تولید کنندگان در کارخانجات فرش بافی جهت ارائه نوع ماشینی این محصول با قیمتی مناسب به بازار بر آن شدند تا تولید فرش بلوچ ماشینی را نیز به روند تولیدات خود اضافه نمایند. از این رو تولید فرش ماشینی بلوچ در تراکم پایین فرش 500 شانه تراکم 1500 با استفاده از الیاف بافت اکریلیک برای نخ پرز و جوت برای تار و پود به صورت شش رنگ واقعی توسط بافندگان ماهر با همان سبک و طرح های قدیمی و رنگ بندی تیره انجام می شود. حذف نیروی انسانی جهت بافت این محصول و به کارگیری از الیاف مصنوعی در بافت سبب قیمت ارزان و کاهش هزینه های بسیاری نسبت به نوع دستبافت شده است.

خرید فرش ماشینی بلوچ

به منظور تهیه و خریداری فرش ماشینی بلوچی می توانید به فروشگاه ساویز بافت مرکزی معتبر از ارائه انواع محصولات فرش کاشان در سبک های سنتی و مدرن و کلاسیک مراجعه نمایید. با مراجعه به این وب سایت فروشگاهی می توانید از فرش ماشینی طرح بلوچ با قیمت کارخانه در ابعاد و رنگ بندی متنوع بهره مند گردید. فرش ماشینی طرح بلوچی ارائه شده در این فروشگاه معتبر فرش از تنوع زیادی متناسب با انواع سلیقه ها و دکوراسیون ها برخوردار است.