آشنایی با انواع نخ فرش ماشینی که باید قبل از خرید بدانید

امروزه تولیدکنندگان حوزه فرش ماشینی با پیشرفته تر شدن صنایع و دستگاه های بافندگی در کارخانجات فرش ماشینی، سعی دارند از بهترین مواد برای تولید فرش ماشینی درجه یک استفاده نموده و ما سعی داریم تا در این نوشتار پاسخ سوال بسیاری از خریداران را در خصوص با کیفیت ترین نخ فرش ماشینی به صورت کاملا تخصصی بدهیم و به آنها بگوییم بهترین نوع نخ برای فرش ماشینی باید دارای چه ویژگی هایی باشد و با انواع نخ مورد استفاده در بافت فرش های ماشینی آشنا شده و قبل از خرید فرش دچار اشتباه نشویم. تفاوت اصلی فرش های ماشینی در جنس نخ خاب یا نخی که در ظاهر فرش قابل مشاهده است، بر می گردد.

البته اخیرا کارشناسان با ترکیب پشم و الیاف مصنوعی به ترکیباتی رسیده اند که معایب این فرش را به حداقل رسانده، ولی عملا در حال حاضر اکثر تولیدات فرش ماشینی در ایران از جنس اکریلیک می باشد.

آشنایی با نخ اکریلیک در فرش ماشینی

الیاف مصنوعی اکریلیک به دلیل شباهت زیاد به الیاف طبیعی پشم و کیفیت بالا و قیمت مناسب تر نسبت به پشم در دهه 60 میلادی به عنوان ماده اولیه تولید فرش ماشینی مورد استفاده قرار گرفت. فرش های تولید شده با نخ اکریلیک با داشتن فاکتورهای خوبی مانند برگشت پذیری، مقاومت بالا در برابر اشعه UV، مقاومت در برابر حرارت و نور مورد استقبال شدید مردم جهان به ویژه ایرانیان در سال های اخیر قرار گرفته است.

منابع تولید اکریلیک یعنی اکریلونیتریل در خارج از کشور تولید می شود و سالانه ده ها میلیون دلار ارز با خرید این مواد از کشور خارج می گردد. متاسفانه تنها کارخانه تولید الیاف اکریلیک در ایران یعنی شرکت پلی اکریل اصفهان هم قبل از اینکه با مشکلات مالی مواجه شود حداکثر 15% از نیاز کشور را برآورده می کرد.

فرش های اکریلیک در بحث صادرات هم با مشکلات زیادی مواجه هستند. ضمن تورم شدید موجود در بازار، اکرولیک به علت پرزدهی بالا، مشکلات زیست محیطی داشته و چرخه برگشت آن به طبیعت طولانی تر بوده و بسیاری از کشورها استقبال زیادی در خرید این فرش نشان نمی دهند.
فرش اکریلیک دارای دوام و طول عمر بیشتری نسبت به بی سی اف یا پروپیلن می باشند و به مرور زمان دچار کوتاه شدن یا آب رفتگی نمی شوند.

فرش اکریلیک از پلی استر نرم تر، لطیف تر و روشن تر است و در حین دست کشیدن روی آن زیر دست دانه دانه شده و داخل هم کلاف نمی شود. بوی مواد نفتی و پلاستیکی نمی دهد و رنگ های آن اکثرا شاد و زنده و شفاف است. در برابر شستشو و سایش، حرارت های غیرمستقیم مانند کتری یا اتوی داغ مقاومت بسیار بالایی دارد و ضمنا قیمت آن از فرش پلی استر به مراتب بالاتر است.

شناسایی نخ اکریلیک

فرش های ماشینی موجود در بازار از جنس نخ های متفاوتی تهیه می شود که برای تشخیص اولیه جنس نخ نکات ظریفی را باید مدنظر داشته باشیم. چنانچه در زمینه تشخیص جنس نخ اطلاعات و تجربه کافی ندارید، با سوزاندن مقدار کمی نخ می توانید از جنس آن آگاهی پیدا کنید.

جنس نخ خاب فرش ماشینی از اکریلیک، پلی استر، بی سی اف یا پشم می تواند باشد.

ویژگیهای ظاهری فرش اکریلیک

فرش اکریلیک نسبت به پلی استر نرم تر، روشن تر و لطیف تر بوده، بوی مواد نفتی و پلاستیک نمی دهد، با کشیدن دست، نخ زیر دست دانه دانه از زیر دست رد می شود، رنگ های زنده، شاد و شفاف دارد.
نخ اکریلیک در مجاورت شعله جرقه خورده و می سوزد، داخل شعله ذوب شده، می سوزد و با دور شدن از شعله به سوختن ادامه می دهد، از سوختن آن بوی گوشت سوخته استشمام شده و خاکستر آن سخت و سیاه رنگ است.

ویژگیهای ظاهری فرش پلی استر

نخ پلی استر در مجاورت شعله نرم شده و جمع می شود، داخل شعله و حتی دور از شعله هم ذوب شده و می سوزد و بوی مخصوصی از سوختن آن استشمام می شود. ولی نخ های پلی استر خلی ارزان تر از نخ های آکرلیک بوده و به همین دلیل فرش های ماشینی بافت شده با این نوع از نخ ها بسیار ارزان تر و مناسب قیمت تر از فرش های آکرولیک می باشند.

نخ فیلامنت پلی استر با داشتن ویژگی هایی مانند فاقد آسیب رسانی به سلامتی، مقاومت بالا در برابر حرارت و رطوبت، عدم رشد قارچ و باکتری، پایداری در شرایط اسیدی، عدم حساسیت زایی، ثبات بالای نوری و سایشی و قابلیت کاربرد به عنوان چله، پود و نخ خاب فرش ماشینی در سایر کشورها جایگزین نخ اکریلیک قرار گرفته است و با این روند مصرف در ایران نیز بزودی بهترین نخ پلی استر خواهد بود.

ویژگیهای ظاهری فرش پشمی

نخ های فرش ماشینی پشم، نرم و براق بوده و با کشیدن دست روی آن حس موهای کرکی القا می کند.
نخ پشم نزدیک شعله کز می خورد، پس از دور شدن از شعله همچنان به سوختن ادامه می دهد، بوی پر یا موی سوخته می دهد و خاکستر آن سبک و سیاه بوده و به راحتی خرد می شود. با سوزاندن مقداری نخ پشم دود آبی و خاکستری مشاهده شده و بوی رطوبت مو احساس می شود.

تولید فرش های ماشینی در سال های ابتدایی منحصر به تولید فرش های از جنس پشم بود. به دلیل ویژگی های ساختاری، فرش پشم بسیار نرم تر بوده و کمتر در اثر فشار و رفت و آمد تغییر حالت می دهد. فرش پشم به عنوان عایق عمل کرده و در تابستان سرد و در زمستان گرم می باشد ولی قیمت بالای آن و حساسیت بعضی افراد به این جنس، عملا فرش ماشینی پشم را از رده خارج کرده است.

ویژگی های ظاهری فرش پروپیلن

کافیست با دو انگشت لای فرش را باز کنیم و نخ خاب آنرا مشاهده کنیم. اگر نخ تاب نداشته باشد، جنس آن پروپیلن بوده و درصد بالایی از پلاستیک را دارد. اگر نخ تاب داشته باشد حتما اکریلیک بوده و کیفیت و قیمت بسیار بالاتری خواهد داشت. اگر بخواهیم خصوصیات و ویژگی های فرش پلی پروپیلن را بگوییم، باید بگوییم که معایب این محصولات بیشتر از مزایای آن است. این فرش های ماشینی در برابر حرارت، نور خورشید و پاخور شدن مقاومت فرش های آکریلیک را ندارند و آلودگی را خیلی سریع جذب می کنند و پا کردن برخی از لکه ها از قبیل لکه های روغنی از روی سطح این قالی ها دشوار می باشد. از مزایای آن می توان به قیمت پایین آن ها، جذب کم رطوبت، سبک بودن الیاف آن اشاره کرد.

دلایل مهم در هیت ست کردن نخ های فرش اکریلیک

عملیاتی است که بر روی نخ ریسیده شده قبل از اینکه در بافت استفاده شود انجام می شود. طی این پروسه نخ که روی بوبین های مخروطی شکل دستگاه دولا تاب پیچیده شده است، باز شده، تحت دمای بالا و بخار قرار گرفته و مجددا این بار روی بوبین های استوانه ای شکل پیچیده می شود.
عملیات بخار، عیوب نخ را تا حدی برطرف کرده و در مجموع تاثیرات مثبتی روی نخ بجا می گذارد که در این مقاله به چند مورد آن اشاره می کنیم.

نخ هیت ست شده در برابر حرارت پایداری بیشتری داشته و چون قابلیت جذب رنگ توسط بخار اضافه می شود، احتمال کاهش رنگ پس از شست و شو به حداقل می رسد. عملیات بخار ثبات نخ را بالاتر برده و این امر دوام و ماندگاری فرش را بیشتر می کند. فرش بافته شده با نخ هیت ست شده زیر دست یکنواخت تر بوده و یک دستی بیشتری داشته و طرح فرش جلوه بیشتری به نمایش می گذارد.

استحکام و مقاومت نخ پس از هیت ست، افزایش یافته و پارگی در حین بافت کاهش می یابد. در نتیجه کیفیت و دوام محصول نهایی اضافه می شود. از آنجایی که نخ هیت ست شده مقاومت بیشتری در مقابل جذب گرد و خاک و آلودگی دارد، در بهداشت و تمیزی فرش اثر خوبی ایجاد خواهد کرد. ویژگی مهم نخ هیت ست شده این است که این نخ حجیم یا پفکی می شود و این امر باعث زیباتر شدن جلوه فرش خواهد شد. بطور خلاصه فرشی که با نخ هیت ست شده بافته می شود در شرایط یکسان بودن تراکم بافت و نمره نخ، پوشش بهتری داشته و توپرتر به نظر می رسد.

فرشی که با نخ هیت ست بافته می شود زیر دست نرم تری بیشتری داشته و اصلاحا پاخور فرش نرم تر خواهد بود.
پرزدهی در نخ هیت ست به حداقل ممکن رسیده و همین امر ایجاد حساسیت های احتمالی را کاهش خواهد داد.
کاهش پرزدهی مهم ترین تاثیر روی نخ هیت ست شده است. البته روشهای دیگری نیز برای کاهش میزان پرز نخ وجود دارد که با استفاده از عملیات پرزسوزی نخ یا پارچه، عملیات واکس زدن نخ در طی عملیات ریسندگی، یا روغن زنی نخ در مرحله تابندگی (مخصوص نخهای پشمی و فاستونی) و با استفاده از عملیات اضافه کردن آنزیم ها، پرز نخ را کاهش می دهیم.

ولی عملیات هیت ست بهترین راه صحیح و اصولی می باشد که پرز نخ فرش را تا 80 درصد کاهش می دهد.